ForFarmers zit in zwaar weer. De coronacrisis, oplopende energieprijzen, dure grondstoffen en nu de oorlog in Oekraïne, het diervoederbedrijf rolt van crisis naar crisis. Dit jaar maakt het ook nog een wisseling van de wacht in de top door. Chris Deen volgt deze zomer Yoram Knoop op, die in april stopte als bestuursvoorzitter.

In de tussenliggende periode neemt financieel topman Roeland Tjebbes deze rol waar. Afgelopen maanden werd onder zijn leiding gewerkt aan een antwoord op de vraag hoe ForFarmers terugkeert naar groei en winstherstel. In 2021 werd op 2,67 miljard euro omzet slechts 29 miljoen euro nettowinst gemaakt. In 2018 was de nettowinst nog bijna het dubbele.

Afgelopen jaren is ook de afzet gekrompen. Het bedrijf is actief in vijf Europese landen: naast thuismarkt Nederland zijn dat België, het Verenigd Koninkrijk, Duitsland en Polen. Hiervan is alleen de Poolse markt nog een groeimarkt. Daarbij speelt mee dat overheden in veel landen streven naar het terugdringen van de veeteelt.

Na de zomer wil het bedrijf daarom een opfrissing van de strategie publiceren. In dit interview vertelt interim-bestuursvoorzitter Tjebbes nu hoe het bedrijf geraakt wordt door de verschillende crises, hoe het daarmee omgaat en wat de kansen zijn voor de lange termijn.

1. Nog geen twee jaar geleden zette ForFarmers de plannen tot en met 2025 neer. Waarom moet de strategie nu alweer worden opgefrist?
“Als we kijken naar de financiële doelen die wij onszelf hadden opgelegd in 2019, dan hebben we die niet gehaald. Dat kwam onder andere door de coronacrisis, maar we moeten ook kijken of de effecten die we daar hebben gezien, tijdelijk of structureel zijn. De verwachtingen over de ontwikkeling van de aantallen dieren in de landen waar we zitten, zijn bijvoorbeeld veranderd.”

2. Waarom had de coronacrisis een negatief effect op de verkoop van diervoer door ForFarmers?
“Met name in de voedingssector is veel vraaguitval geweest. Denk aan restaurants, zoals de KFC en McDonald’s. De verkopen in supermarkten lagen wel hoger, maar dat kon de omzet die onze klanten in de voedingssector misten niet goedmaken. Voor ons speelt mee aan welke boeren we in welke landen leveren. Polen is bijvoorbeeld een land waar wij veel klanten hebben die exporteren voor de horeca. Daar kwam bij dat de vraag uit China naar varkensvlees vóór de coronacrisis heel groot was. Tijdens covid viel dat weg en daardoor knalde de prijs die onze klanten ontvingen voor hun varkens omlaag.”

3. De coronacrisis lijkt voorbij. Is er sprake van herstel van de vraag?
“De vraag van consumenten in de horeca komt terug, maar we zijn na covid de volgende crisis ingerold. Eerst was er covid, toen hadden we last van dierziektes, vervolgens werd energie duurder en in februari is de Oekraïnecrisis begonnen. Het rolt allemaal lekker door. Het is bijna niet meer uit elkaar te houden wat nou een effect is van covid en wat van vraaguitval door energie of overcapaciteit in de markt. Er zijn zoveel schuivende panelen.”

4. Heel veel grondstoffen zijn duurder geworden. Hoe is dat voor varkenshouders?
“In de varkenssector is het op dit moment heel lastig. China is nog steeds dicht en al het varkensvlees dat Duitsland en Nederland produceren, komt op de Europese markt. De vraag van de consument is tegelijk nagenoeg gelijk gebleven. Daardoor daalt de prijs. In februari is er een kleine prijsstijging geweest, maar nu zit het weer op een niveau waarop het niet rendabel is om varkens te houden. De melkprijzen zijn wel enorm toegenomen en voor de kipprijzen geldt hetzelfde, maar de varkensboer is de verliezer in het spel.”

5. ForFarmers heeft ook te maken met flinke kostenstijgingen. Kunt u die doorberekenen?
“Normaliter geven we prijswijzigingen door. Als onze inkoopprijzen omhoog gaan, gaan onze prijzen omhoog; gaan die omlaag, dan gaan onze prijzen omlaag. Alleen moet de boer de hogere prijzen natuurlijk ook kunnen doorgeven aan de vleesverwerker, de supermarkt en uiteindelijk aan de consument. Die moet meer betalen bij de Jumbo of Albert Heijn. Wij moeten in de keten dus continu op zoek naar een balans. Wij hebben er namelijk niks aan om prijzen door te belasten aan boeren die het niet kunnen betalen. Dan hebben we het mooi doorbelast, maar krijgen we het geld niet omdat de boer het aan de achterkant niet kan terugverdienen.”

6. Wat drijft bij u de kostenstijgingen? Alleen de grondstoffen of ook hogere energiekosten?
“Allebei. Prijzen van sommige grondstoffen zijn verdubbeld ten opzichte van het meerjarig gemiddelde. De graanprijs lag tussen de honderdtachtig en tweehonderd dollar, dat is nu ongeveer vierhonderd dollar. Daar komen de hogere energieprijzen bovenop. In 2020 hadden we rond de dertig miljoen euro aan energiekosten. Dat was vorig jaar 43 miljoen euro en die stijgende trend heeft zich doorgezet in 2022. Dat zijn significante stijgingen.”

7. Naast de hoge prijzen zijn er ook zorgen over de beschikbaarheid van grondstoffen. In hoeverre is dat een probleem voor ForFarmers?
“Dat speelt vooral in het Midden-Oosten en in Noord-Afrika. Landen in die regio’s zijn voor een groot deel afhankelijk van granen en maïs uit Oekraïne. Wij hebben in West-Europa de mogelijkheid om granen ergens anders vandaan te halen en kunnen daar ook voor betalen. Daarnaast kijken wij met onze voedingsexperts hoe we het voer kunnen optimaliseren zodat dieren gezond blijven en hun prestaties goed, maar dat we alternatieve grondstoffen kunnen gebruiken om minder afhankelijk worden van granen uit Oekraïne.”

8. In verschillende landen krimpt de veestapel. Verwacht u dat dit structureel is?
“Dat is zeer waarschijnlijk. Er komen minder dieren in Nederland, Duitsland en België. Dat begint met de varkenssector, maar andere sectoren zullen wellicht volgen en dat gaat zeker een groot effect hebben op onze industrie. Dat betekent niet dat wij de effecten meteen een-op-een zullen zien in onze resultaten. We zijn in Nederland de grootste en we kunnen nog kostenbesparingen halen dankzij onze schaalgrootte, maar uiteindelijk willen wij ook volumegroei realiseren. Dat betekent dat we moeten gaan kijken naar groeiregio’s.”

9. Wilt u actief worden in andere landen dan de huidige vijf?
“Er is nog maar een beperkt aantal landen in de wereld dat groeit. Twee of drie jaar geleden waren er nog landen die meer dan vijf of zes procent per jaar groeiden, maar dat is nu voorbij. We kijken nu naar landen waar beperkte groei is. Belangrijk is dat wij wel een bepaalde schaal nodig hebben. We hebben er niks aan om bijvoorbeeld één fabriek in Indonesië te hebben.”

10. De markt is ook voor uw concurrenten slecht. Betekent dit dat het een goed moment is om naar overnames te kijken?
“Ik ben als financieel topman verantwoordelijk voor overnames, en ik kan zeggen dat we continu zoeken naar geschikte overnamekandidaten. De waarderingen kunnen nu inderdaad wat dalen door de druk op de markt en we kijken zeker rond in de landen waar we al zitten. Daarbij kijken we naar plekken waar de mogelijkheden liggen om verder te kunnen groeien en naar kansen voor het optimaliseren van onze logistiek. Recent hebben concurrenten van ons bedrijven opgepikt in Nederland. Het is goed voor de industrie dat dit gebeurt en het is helemaal niet erg dat niet alle overnames door ons worden gedaan.”

11. Heeft ForFarmers de financiële armslag voor overnames?
“De verhouding tussen onze netto schuld en het bedrijfsresultaat mag stijgen naar drie, met uitschieters naar drieënhalf. Eind vorig jaar hadden we een lagere schuld, we hebben dus zeker ruimte op onze balans. De stijging van energieprijzen en grondstoffenprijzen heeft wel impact op ons werkkapitaal, maar we houden voldoende ruimte om overnames te kunnen doen.”

12. Had u voor het werk aan de nieuwe strategie niet beter kunnen wachten op de start van de nieuwe bestuursvoorzitter?
“We hebben altijd gezegd dat we hiermee zouden doorgaan. We zijn begonnen met het analysewerk, het verzamelen van data en het houden van workshops. We hebben ook een consultant ingehuurd. We gaan voortvarend te werk en hopen na de zomer naar buiten te komen met het resultaat. We zullen de nieuwe bestuursvoorzitter straks direct aan de hand meenemen zodat die zich de strategie eigen kan maken en natuurlijk zal die dan nog eigen accentpunten leggen. Dat zal overigens niet een hele nieuwe strategie zijn, het blijft gaan om ‘voer en boer’. Maar het betreft een herijking omdat de aannames die ten grondslag lagen aan de huidige strategie zijn veranderd.”